میلگرد، یک نوع فولاد آهنی است که به شکل استوانه‌ای و دارای سطح مشخصی است. این محصول از طریق فرآیند تولید فولاد تهیه می‌شود و به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی برتر خود، در صنعت ساخت و ساز و بسیاری از کاربردهای دیگر استفاده می‌شود.
کاربرد انواع میلگرد در ساختمان
میلگرد در صنعت ساختمان دارای کاربردهای بسیاری است و در انواع مختلف ساختمان‌ها به عنوان عنصر سازنده استفاده می‌شود. در زیر به برخی از کاربردهای انواع میلگرد در ساختمان‌ها اشاره می‌کنم:
- ستون‌ها و بالشتک‌ها: میلگرد به عنوان اصلی‌ترین عنصر در ساخت ستون‌ها و بالشتک‌های ساختمانی استفاده می‌شود. در این کاربرد، میلگرد به صورت عمودی قرار می‌گیرد و با استفاده از بتن مسلح، ستون‌ها و بالشتک‌ها قدرت باربری لازم را به ساختمان می‌دهند.
- بندها و پیچ‌ها: میلگرد به عنوان عنصری که قابلیت خمش را دارد، در ساخت بندها و پیچ‌ها استفاده می‌شود. بندها و پیچ‌ها به عنوان پشتیبان‌های سازه‌ای در ساختمان‌ها عمل می‌کنند و با استفاده از میلگرد، قدرت باربری و استحکام لازم را به ساختمان می‌دهند.
- بام‌ها و سقف‌ها: میلگرد در ساخت بام‌ها و سقف‌ها به عنوان اصلی‌ترین عنصر در سیستم فلزی سازه استفاده می‌شود. میلگرد به صورت افقی قرار می‌گیرد و با استفاده از میلگردهای عمودی و بتن، بام‌ها و سقف‌ها تحمل بار را به ساختمان می‌دهند.
- پل‌ها و تونل‌ها: در ساخت پل‌ها و تونل‌ها، میلگرد به عنوان عنصر اصلی در سیستم فلزی سازه استفاده می‌شود. میلگرد به صورت خمشی و تحت تنش قرار می‌گیرد و با استفاده از بتن مسلح، پل‌ها و تونل‌ها قدرت باربری و استحکام لازم را به ساختمان می‌دهند.
- دریچه‌ها و پنجره‌ها: میلگرد به عنوان عنصر پشتیبانی و تقویت‌کننده دریچه‌ها و پنجره‌ها استفاده می‌شود. با نصب میلگردهای سازه‌ای در اطراف دریچه‌ها و پنجره‌ها، استحکام و پایداری این قسمت‌های ساختمان تضمین می‌شود.
انواع میلگرد از نظر شکل ظاهری
با توجه به شکل ظاهری، انواع میلگرد به شکل‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در زیر به برخی از این انواع اشاره می‌کنم:
- میلگرد استوانه‌ای: این نوع میلگرد شکل استوانه‌ای دارد و در بیشتر کاربردهای ساختمانی استفاده می‌شود. این میلگردها به صورت صاف و بدون هیچ شیار یا ردیفی در سطح خود تولید می‌شوند.
- میلگرد آجدار (میلگرد ترکیبی): میلگرد آجدار دارای ردیف‌های شیارها یا آج‌ها در سطح خارجی خود است. این ردیف‌ها به عنوان نقاط چسبندگی برای بتن در ساخت سازه‌های بتنی استفاده می‌شود. معمولاً در ساخت اسکلت بتنی ساختمان‌ها استفاده می‌شود.
- میلگرد مربع یا میلگرد مشبک: این نوع میلگرد شکل مربعی دارد و توسط فشار دادن میلگرد استوانه‌ای در قالب‌های مناسب تولید می‌شود. این میلگردها برای استفاده در برخی کاربردهای خاص مانند سازه‌های بتنی پیش‌ساخته و پوشش‌های فلزی استفاده می‌شوند.
- میلگرد تخت: این نوع میلگرد شکل مستطیلی یا مربعی با ضخامت کمتر دارد. میلگردهای تخت در برخی کاربردها نظیر ساخت فریم‌ها و قاب‌های فلزی استفاده می‌شوند. ضخامت کمتر آنها به این معناست که در مصارفی که نیاز به تحمل بارهای خمشی و تنشی بیشتری دارند، می‌توان از آنها استفاده کرد.
- میلگرد گرد خمشی (ریبار): این نوع میلگرد، دارای شکل گرد است و برای استفاده در ساخت اسکلت بتنی قابل خمش و تحمل بارهای استاتیکی و دینامیکی استفاده می‌شود. معمولاً در ساخت سازه‌های بتنی مسلح مانند ستون‌ها، بالشتک‌ها، و بندها استفاده می‌شود.
این فقط برخی از انواع میلگرد از نظر شکل ظاهری هستند و در عمل می‌توان دیگر اشکال میلگرد نیز داشت. انتخاب نوع میلگرد مناسب بستگی به نیازهای ساختمانی و کاربردهای خاص داردر مورد “انواع میلگرد از نظر شکل ظاهری” به شکل‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در زیر به برخی از این انواع اشاره می‌کنم:
- میلگرد استوانه‌ای: شکل استوانه‌ای دارد و بیشتر در کاربردهای ساختمانی استفاده می‌شود.
- میلگرد آجدار (میلگرد ترکیبی): دارای ردیف‌های شیارها یا آج‌ها در سطح خارجی خود است و برای استفاده در سازه‌های بتنی استفاده می‌شود.
- میلگرد مربع یا میلگرد مشبک: شکل مربعی دارد و برای کاربردهای خاصی مانند سازه‌های بتنی پیش‌ساخته استفاده می‌شود.
- میلگرد تخت: شکل مستطیل یا مربعی دارد و در کاربردهایی مانند ساخت قاب‌های فلزی استفاده می‌شود.
- میلگرد گرد خمشی (ریبار): شکل گرد دارد و برای استفاده در سازه‌های بتنی قابل خمش و تحمل بارهای استاتیکی و دینامیکی استفاده می‌شود.
این فقط برخی از انواع میلگرد از نظر شکل ظاهری هستند و در عمل می‌توان دیگر اشکال میلگرد نیز داشت. انتخاب نوع میلگرد مناسب بستگی به نیازهای ساختمانی و کاربردهای خاص دارد.
انواع میلگرد مصرفی در بتن
میلگردها به شکل‌های مختلف در اعضای بتنی مسلح مورد استفاده قرار می‌گیرند که معمولاً در نقشه‌های سازه‌ای، بطور دقیق تریسم می‌شوند.
میلگرد راستا
برای افزایش مقاومت کششی بتن.
میلگرد خاموت
جهت جلوگیری از بیرون زدگی آرماتورهای طولی در اثر کمانش و تحمل نیروهای برشی و ممانعت از گسترش ترک.
میلگرد سنجاقی
برای تقویت مقاومت برشی خاموت‌ها و اتصال کامل بین میلگردهای طولی و خاموت.
میلگرد خرک
برای قرار دادن دو شبکه‌ی متوالی افقی با فاصله‌ی معین در داخل قالب (در بتن ریزی‌های کف و فونداسیون).
میلگرد رکابی
برای در امتداد نگه داشتن آرماتورهای طولی یا عمودی در بتن ریزی دیوارها و دال‌ها (به شکل حرف u) یا بین دو سفره آرماتور (شبکه مش‌بندی).
میلگرد ادکا
برای تحمل لنگرهای منفی در تکیه‌گاه‌های تیر و برای تحمل نیروهای برشی.
لیست انواع میلگرد
لیست انواع میلگرد به عنوان تسلیحات استفاده شده در ساخت و ساز و صنایع مختلف بسیار گسترده است. در زیر، به برخی از انواع رایج میلگردها اشاره می‌کنم:
- میلگرد تقویتی (Reinforcing Steel): این نوع میلگرد با استفاده از فولاد کربنی یا فولاد ضد زنگ تولید می‌شود. طبق استانداردهای مختلفی مانند ASTM A615/A615M و BS 4449 موجود است. میلگرد تقویتی در بتن‌های مسلح و سازه‌های فولادی استفاده می‌شود.
- میلگرد مربع (Square Bar): این نوع میلگرد دارای قطر یکسان در تمام جهات است و عموماً برای استفاده در سازه‌های بتنی و تثبیت عناصر سازه استفاده می‌شود.
- میلگرد مشبک (Welded Wire Mesh): میلگرد مشبک شامل شبکه‌ای از میلگردهای متصل به یکدیگر است. این نوع میلگرد برای تثبیت و تقویت بتن‌های مسلح و کاربردهای سازه‌ای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- میلگرد آجدار (Deformed Bar): میلگردهای آجدار دارای سطح خاردار یا حبابی هستند که به افزایش مقاومت به کشش آنها کمک می‌کند. این نوع میلگرد دارای استحکام و ضریب الاستیسیته بالاتری است و بیشتر در سازه‌های بتنی استفاده می‌شود.
- میلگرد نازک (Thin Bar): این نوع میلگرد دارای قطر کمتری نسبت به سایر انواع میلگردها است و برای استفاده در کاربردهایی مانند اتصالات و تثبیت اجزای کوچک سازه‌ها مناسب است.
- میلگرد استیلی (Stainless Steel Bar): میلگردهای استیلی از جنس فولاد ضد زنگ تولید می‌شوند و برای استفاده در محیط‌هایی که از نظر زنگ زدگی بحرانی هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
توجه داشته باشید که این فقط یک لیست کوتاه از انواع میلگردهاست و هنوز انواع دیگری نیز وجود دارند که در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. انتخاب نوع مناسب میلگرد بستگی به نیازهای مشخصه‌های سازه و محیطی دارد که در آن استفاده خواهد شد.
انواع میلگرد آجدار
میلگردهای آجدار (Deformed Bar) نوعی میلگرد است که بر روی سطح آنها خارها، حباب‌ها یا ریب‌ها وجود دارد. این طرح‌های آجدار برای افزایش مقاومت به کشش و چسبندگی میلگرد با بتن استفاده می‌شوند. در زیر به برخی از انواع رایج میلگردهای آجدار اشاره خواهم کرد:
- میلگرد آجدار مستطیلی: این نوع میلگرد دارای سطحی آجدار در دو جهت عمودی است. طول و عرض آجدارها ممکن است متفاوت باشد و بر حسب نیاز سازه مشخص می‌شود.
- میلگرد آجدار مربعی: این نوع میلگرد دارای سطحی آجدار در چهار جهت عمودی است. ابعاد ضلع‌ها و طول آجدارها بسته به نیاز سازه مشخص می‌شود.
- میلگرد آجدار گرد: در این نوع میلگرد، سطح آجدار در اطراف میلگرد به صورت حباب‌هایی است که به آن کندی می‌دهد. قطر آجدارها و تعداد حباب‌ها بسته به نیاز سازه تعیین می‌شود.
- میلگرد آجدار دایره‌ای با حباب‌های بزرگ: در این نوع میلگرد، سطح آجدار دایره‌ای است و حباب‌های بزرگتری نسبت به نوع قبلی وجود دارد. این طرح آجدار به میلگرد استحکام بیشتری می‌بخشد.
- میلگرد آجدار خاص: علاوه بر طرح‌های آجدار معمول، میلگردهای آجدار خاصی نیز تولید می‌شوند که طرح‌های خاصی روی سطح آنها ایجاد می‌شود. این طرح‌های خاص ممکن است بر اساس نیازهای خاص سازه و محیط استفاده شوند.
میلگردهای آجدار به دلیل سطح آجداری که دارند، می‌توانند به خوبی با بتن تعامل کنند و مقاومت بالاتری را به سازه‌ها اضافه کنند. انتخاب نوع مناسب میلگرد آجدار بستگی به نیازهای سازه و استانداردهای مربوطه دارد.
انواع میلگرد ساده
میلگرد ساده یا میلگرد آرماتور ساده، یک نوع میلگرد است که بیشترین استفاده را در صنعت ساخت و ساز دارد. این نوع میلگرد به صورت استوانه‌ای با سطح صاف و بدون سلول‌های خالی تولید می‌شود. میلگرد ساده از جنس فولاد کربنی یا فولاد آلیاژی تهیه می‌شود و برای تقویت و تثبیت سازه‌ها و ساختمان‌ها استفاده می‌شود.
برخی از انواع میلگرد ساده عبارتند از:
- میلگرد ساده آرماتور (AR): این نوع میلگرد ساده دارای سطح صاف و بدون لبه‌های نوک‌تیز است. استفاده اصلی آن در سازه‌های بتنی و ساختمان‌ها برای تثبیت و تقویت بتن است.
- میلگرد ساده مفصل (JR): این نوع میلگرد ساده دارای لبه‌های مفصل است که برای ایجاد تماس و اتصال محکم بین میلگردها در سازه‌ها استفاده می‌شود. میلگردهای مفصل معمولاً در اتصالات میلگردی و استفاده‌های صنعتی دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- میلگرد ساده مستقیم (SR): این نوع میلگرد ساده دارای لبه‌های مستقیم است و برای استفاده در سازه‌هایی که نیاز به اتصالات مستقیم و بدون لبه‌های مفصل دارند، استفاده می‌شود.
- میلگرد ساده مستحکم (HR): این نوع میلگرد ساده دارای خواص مکانیکی بالا و مقاومت بیشتری در برابر بارهای فشاری و کششی است. استفاده اصلی این نوع میلگرد در سازه‌های بلند، پل‌ها و سازه‌هایی است که نیاز به مقاومت بالا دارند.
